گل همیشه بهار

خواص گل همیشه بهار

احتمالا تا به حال گل‌های زیبای همیشه‌ بهار با رنگ نارنجی روشن را دیده‌اید. ولی آیا می‌دانستید که بعضی از گونه‌های خاص گل همیشه بهار یا کالاندولا، خواص درمانی زیادی برای سلامتی بدن دارند؟ خواص گل همیشه بهار برای درمان بیماری های پوستی، درمان التهاب و بهبود اسپاسم عضلانی بسیار مفید است. در این مقاله شما را با خواص گل همیشه آشنا کنیم.

یکی از گونه‌های خاص گل همیشه بهار گیاهی است با نام علمی Calendula officinalis که معمولا به طور خلاصه کالاندولا نامیده می‌شود. این گیاه هزارساله، برای تهیه‌ی انواع ضمادهای گیاهی، دمنوش‌، رنگ‌دهنده و درمان‌های موضعی و مصارف دارویی گوناگون مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در حالی که نوع دیگری از گل همیشه بهار با نام علمی tagets معمولا در باغ‌ها به‌منظور دور کردن حشرات، افزودن رنگ‌های جذاب و ایجاد عطر خوشایند کاشته می‌شود، کالاندولا یک گونه‌ی دیگر از گل همیشه بهار است که به‌عنوان داروی ضدالتهاب، ضد اسپاسم و ضد قارچ مورد استفاده قرار می‌گیرد.

طبق گزارش منتشر شده در مجله‌ی Pharmacognosy Review، بیش از ۲۰۰ فرمول دارویی و محصول تجاری مختلف، حاوی عصاره‌ی گل همیشه بهار از نوع کالاندولاست. در ادامه‌ی این مقاله، کلمه‌ی گل همیشه بهار را به‌جای نام اختصاصی این گونه از گیاه، استفاده می‌کنیم.

از خواص گل همیشه بهار می‌توان به درمان مشکلات مختلفی اشاره کرد؛ ازجمله انواع بثورات جلدی، آلرژی، اگزما،درماتیت، ورم و التهاب ناشی از گرفتگی عضلات، آسیب‌های عضلانی و رگ‌به‌رگ شدن، التهاب چشم و خارش ناشی از التهاب ملتحمه یا کنژنکتیویت، عفونت های قارچی شامل بیماری‌ای به نام پای ورزشکاران (athlete’s foot)، قارچ کاندیدا، عفونت‌ گوش و درماتوفیتوز یا قارچ پوستی.

موارد استفاده و ترکیبات شیمیایی گل همیشه بهار

گل همیشه بهار گل‌های کوچک و پر از گلبرگی هستند که به رنگ‌های نارنجی و زرد رشد می‌کند. این گلبرگ‌ها را بعد از چیدن، خشک می‌کنند و برای مصارف دارویی گوناگون به‌کار می‌برند. انواع مختلفی از گل همیشه بهار در سراسر دنیا رشد می‌کند ولی نوع کالاندولا، خواص دارویی بسیار بیشتری نسبت به سایر انواع دارد. این گل، بومی کشور مصر و بخش‌هایی از مدیترانه است ولی امروزه در همه‌ی قاره‌ها رشد می‌کند و معمولا در ماه‌های گرم‌تر سال، گل می‌دهد.

تحقیقات گیاه‌شناسان نشان می‌دهد که گل همیشه بهار از نوع کالاندولا، حاوی عناصر فعال متعددی ازجمله انواع آنتی اکسیدان ها و روغن‌های فرار است. بوی قوی و رنگ روشن این گل به‌خاطر وجود همین عناصر است که باعث دفع بعضی از انواع قارچ‌ها، حشرات و آفات می‌شود. همچنین گردش خون را بهبود می‌بخشد و التهاب را کنترل می‌‌کند.

خواص گل همیشه بهار

به دلیل وجود آنتی‌اکسیدان‌ها، گل همیشه بهار خواص دیگری هم دارد ازجمله:

درمان‌های پوستی خانگی

ضماد تهیه شده از گل همیشه بهار را می‌توانید برای التیام بخشیدن به آفتاب سوختگی‌ پوست ، زگیل، جای نیش حشرات و آکنه استفاده کنید. همچنین برای التیام زخم‌ها و خشکی پوست و تاول‌ها، نیز مفید است.

بهبود عملکرد دستگاه گوارش با دمنوش گل همیشه بهار

دمنوش تهیه شده از گل همیشه بهار برای کاهش علائم ایجاد شده بر اثر بیماری‌های روده‌ی التهابی یا کولیت مفید است. دمنوش گل همیشه بهار، برای درمان ورم معده، رفلاکس معده و زخم معده و همچنین کاهش معده درد و دردهای قاعدگی کاربرد دارد.

تقویت سیستم ایمنی بدن

استفاده از قطره یا عصاره‌ی گل همیشه بهار برای کنترل علائمی مثل سرفه، گلودرد و تب بسیار مؤثر است.

درمان عفونت‌های چشم، پوست و اندام‌های تناسلی

پماد تهیه شده از گل همیشه بهار مدت‌های مدیدی است که به‌عنوان درمانی برای عفونت‌های قارچی دستگاه تناسلی،عفونت‌ چشم، دهان، پوست و همچنین کاهش علائم هموروئید و شقاق مقعدی و از بین بردن قارچ کاندیدا مورد استفاده قرار می‌گیرد.

برخی از اجزای فعال موجود در گل همیشه بهار که باعث ایجاد این خواص بی‌نظیر در گل همیشه بهار می‌شود عبارت‌اند از:

فیتواسترول‌هایی که با نام کالندولین شناخته می‌شوند؛

اسید کالندیک؛

پلی‌ساکاریدها؛

اسید لینولئیک؛

کاروتنوئیدها؛

فلاونوئید یا زردینه؛

تری‌ترپن‌ها ازجمله تری‌ترپنوئید؛

توکوفرول‌ها؛

اولئانولیک اسید.

 کاهش التهاب و آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد

عصاره‌ی تهیه شده از گل همیشه بهار، میزان پروتئین واکنشی سی (C-reactive protein) و سیتوکین را در بدن کاهش می‌دهد و سلول‌ها را در مقابل آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد، حفاظت می‌کند. رادیکال آزاد یکی از مهم‌ترین عوامل زوال سلولی و پیری است. کالاندولا نه‌تنها آسیب‌های اکسیدکننده‌ی رادیکال‌های آزاد -که بر بافت‌های حساس بدن ازجمله چشم تأثیر می‌گذارند- را کنترل می‌کند بلکه با عفونت‌های پوست، عفونت‌های دستگاه تناسلی و دستگاه گوارش نیز که ناشی از ویروس‌ها و باکتری‌هاست، مقابله می‌کند.

علاوه بر این، تحقیقات نشان می‌دهد که گل همیشه بهار می‌تواند از رشد باکتری در زخم‌ها جلوگیری کند و حتی می‌تواند علائم مرتبط با شیمی درمانی و انواع درمان‌های مرتبط با سرطان را کاهش دهد.

کاهش قرمزی چشم و التهاب ملتحمه

با توجه به نتایج حاصل از آزمایش‌های حیوانی، عصاره‌ی کالاندولا می‌تواند التهاب ملتحمه (کنژنکتیویت) و سایر مشکلات التهابی مزمن چشم را درمان کند. ثابت شده است که این عصاره، خواص ضدباکتریایی، ضدویروسی، و ضدقارچی دارد و سیستم دفاعی بدن را تحریک می‌کند. این ویژگی‌ها نه‌تنها التهاب چشم را کاهش می‌دهد بلکه با حفاظت‌ از بافت‌های حساس چشم در مقابل تأثیرات مخرب اشعه‌ی UV، موجب حفاظت از قدرت بینایی می‌شود. همچنین از آسیب‌های ناشی از اکسیدکننده‌ها پیشگیری می‌کند و روند زوال و پیری در چشم را به تأخیر می‌اندازد.

دارای خواص ضدعفونی‌کننده

یکی از کاربردهای قطره‌های حاوی عصاره‌ی گل همیشه بهار که بارها در تحقیقات مختلف مورد بررسی قرار گرفته است، استعمال آن در مجرای گوش برای درمان عفونت‌های باکتریایی گوش است که باعث کاهش درد در گوش می‌شود. ثابت شده است که استفاده از این قطره حتی گاهی بدون استفاده از هیچ‌گونه آنتی بیوتیکی می‌تواند ورم و التهاب گوش داخلی را در عرض دو روز بعد از استفاده کاهش دهد .

به دلیل داشتن خاصیت ضدقارچی، گل همیشه بهار می‌تواند برای درمان واژینیت یا عفونت واژن و همین‌طور تيناكروريس‌ (نوعی عفونت قارچی در کشاله ران) مورد استفاده قرار بگیرد. استعمال پماد یا کرم حاوی عصاره‌ی گل همیشه بهار در ناحیه‌ی تناسلی و کشاله ران می‌تواند در عرض ۴ هفته علائم این بیماری‌ها را کاهش دهد که شامل کاهش درد و خارش و سوزش و خشکی پوست است.

درمان زخم، سوختگی و راش (بثورات موقتی پوست)

از رمان‌های قدیم و حتی امروزه، یکی از پرکاربردترین و شناخته‌شده‌ترین موارد استفاده از گل همیشه بهار، استعمال آن روی پوست‌ تحریک‌شده و آسیب‌دیده است. از این گل برای کاهش خارش، قرمزی و التهاب، خشکی و ورم استفاده می‌کنند.

تحقیقات، ثابت کرده است که گل همیشه بهار قابلیت بهبود رشد بافت‌های جدید و سالم را دارد، گردش خون را در ناحیه‌ی آسیب‌دیده افزایش می‌دهد، تولید کلاژن را تقویت می‌کند که همه‌ی این عوامل باعث استحکام پوست، آبرسانی به پوست‌های خشک و افزایش سرعت ترمیم پوست به‌دنبال آسیب‌دیدگی‌ها و جراحی‌ها می‌شود.

قابلیت گل همیشه بهار برای کمک به درمان زخم‌ها، به دلیل تحریک تولید سلول‌های بافت پوششی است و این ویژگی‌ به دلیل وجود گلیکوپروتئین‌ها و نوکلئوپروتئین‌هاست. از دیگر ویژگی‌های آن می‌توان به افزایش سرعت چرخه‌ی سلولی و بهبود تولید کلاژن اشاره کرد. در طب سنتی از محصولات تهیه شده از گل همیشه بهار برای درمان زخم‌های داخلی و خارجی استفاده می‌کنند و علاوه بر افزایش سرعت بهبود زخم، از عفونی‌شدن آن پیشگیری می‌کند. حتی امروزه نیز از محصولات تهیه شده از کالاندولا برای بهبود و سرعت بخشیدن به ترمیم اِسکارها، بعد از عمل‌های جراحی استفاده می‌شود.

برای کسانی که پوست خشک، پوسته‌پوسته شده و مستعد جوش دارند، کالاندولا را می‌توان با سایر محصولات نرم‌کننده‌ی طبیعی مثلا روغن نارگیل یا شی‌ باتر ترکیب کرد تا استحکام و آب‌رسانی به پوست را بهبود ببخشد.

از دیگر خواص استعمال موضعی گل همیشه بهار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

کاهش التهابات ناشی از بستن پوشک در بدن نوزادان و مراقبت از پوست‌های حساس؛

کاهش تغییر رنگ بر اثر باقی ماندن جای زخم؛

کاهش رگ‌های واریسی؛

درمان ورم ناشی از گزش حشرات؛

درمان سوختگی؛

درمان التهاب پوست و اگزما؛

کاهش کبودی؛

ترمیم بریدگی‌های عفونی؛

تسکین پوست بعد از موزدایی؛

درمان موهای زیرپوستی؛

کاهش شوره سر؛

کاهش علائم گردش خون ضعیف و عفونت‌هایی که در پوست تأثیر می‌گذارند.

کمک به کاهش درد هموروئید یا بواسیر

به دلیل تأثیر فوق‌العاده‌ی گل همیشه بهار در بهبود ترمیم بافت‌ها و کاهش ورم، بسیاری از محققان به این نتیجه رسیده‌اند که استفاده‌ی موضعی از آن در نواحی تناسلی و مقعد می‌تواند به کاهش علائم هموروئید و شقاق معقد کمک کند. یک تحقیق روی نمونه‌های حیوانی برای بررسی تأثیرات گل همیشه بهار بر درمان زخم‌های همراه با خونریزی، نشان داد که استفاده از گل همیشه بهار برای مدت ۸ روز، موجب بهبود ۹۰ درصدی زخم بود در حالی‌که عدم استفاده از آن فقط بهبود ۵۱ درصدی را نشان می‌داد.

کاهش درد و اسپاسم‌های عضلانی

ویژگی‌های ضداسپاسمی در گل همیشه بهار برای بهبود گرفتگی‌های عضلانی، گرفتگی عضلات پا، درد معده و دردهای قاعدگی و علائم سندروم پیش از قاعدگی بسیار مفید است. گل همیشه بهار با بهبود جریان خون در نواحی دردناک و کاهش پاسخ‌های التهابی، موجب کاهش گرفتگی عضلانی می‌شود. برای کمک به بهبود مشکلات گوارش و بهبود عملکرد کبد می‌توانید از دمنوش گل همیشه بهار استفاده کنید. استعمال پماد یا عصاره‌ی گل همیشه بهار و ماساژ دادن با آن در نواحی دچار گرفتگی نیز می‌تواند بسیار مؤثر باشد.

دفع حشرات و آفات کشاورزی

گل همیشه بهار به‌خاطر عطر تندی که دارد و حاوی آنتی‌اکسیدان و روغن‌های فرار است می‌تواند به‌عنوان یک دافع طبیعی پشه، آفات و سایر حشرات مورد استفاده قرار بگیرد. به همین دلیل است که معمولا گل همیشه بهار را در باغ‌هایسبزیجات می‌کارند و عصاره‌ی آن را در تهیه‌ی شمع‌ها و اسپری‌های دورکننده حشرات و خوشبوکننده‌های هوا و بسیاری از لوسیون‌های پوستی برای جلوگیری از گزش حشرات، استفاده می‌کنند.

استفاده از محصولات تهیه شده از گل همیشه بهار روی پوست، حشرات را دفع می‌کند و علاوه بر این، می‌توانید برای دور کردن حشرات، این گل را در حیاط و محوطه‌ی باغ یا خانه‌ی خود بکارید تا از خاک حفاظت کند. عطر این گل در زیر زمین، باعث دور کردن کرم‌ها و آفاتی می‌شود که محصولات کشاورزی شما را از بین می‌برند. به نقل از مجله‌ی Farmer’s Almanac، این گیاه تا سه سال بعد از کاشت می‌تواند آفات را دفع کند.